O ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ

Όλοι έχομε ανάγκη πνευματικού οδηγού. Το πόσο και το γιατί, ας αφήσομε να μας το ειπούν οι διδάσκαλοί μας, οι άγιοι πατέρες:
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει: Εκείνοι που στηρίχθηκαν στις δικές τους δυνάμεις, και νόμισαν, ότι δεν έχουν ανάγκη από οδηγό, οπωσδήποτε απατήθηκαν. Όπως το πλοίο, όταν έχει καλόν κυβερνήτη, φθάνει με την βοήθεια του Θεού σώο στο λιμάνι έτσι και η ψυχή, όταν έχει καλόν οδηγό, ανεβαίνει εύκολα στον ουρανό, έστω και αν έχει διαπράξει πλήθος κακών.

Ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής στην επιστολή του «προς Νικόλαον Μoνάζοντα», λέγει: ο ιδιόρρυθμος, εκείνος που ακολουθεί δικό του τρόπο ζωής και βαδίζει χωρίς ευαγγελική γνώση και χωρίς οδηγίες πνευματικού, σκοντάφτει συχνά και πέφτει σε πολλούς λάκκους και παγίδες του πονηρού και πλανιέται πολύ και δεν γνωρίζει, τι τέλος θα έχει. Πολλοί, έκαμαν μεγάλους κόπους, άσκηση και κακοπάθεια και υπέφεραν πολλούς μόχθους για τον Θεό. Όμως η ιδιορρυθμία τους και η έλλειψη διάκρισης και πνευματικής βοήθειας, έκαμαν να πάνε χαμένοι οι τόσοι και τόσοι κόποι τους.

Δεν πρέπει όμως και να ρωτά, όποιον βρίσκει μπροστά του, αλλά έναν και μόνον. Εκείνον, στον οποίον έχουν εμπιστευθεί επίσημα την καθοδήγηση των άλλων. Έναν κληρικό με ζωή που αστράφτει από αρετή. Φτωχό, άλλά που να πλουτίζει πολλούς, κατά την Γραφή. Γιατί πολλοί, άπειροι οι ίδιοι, έβλαψαν πολλούς ανόητους, και θα έχουν γι’ αυτό κρίμα μετά θάνατον. Δεν τους πάει, σε όλους, να οδηγούν άλλους, αλλά μόνον εκείνοι που έχουν την «θεία διάκριση», την (κατά τον Απόστολο Παύλο) «διάκριση πνευμάτων», και μπορούν να ξεχωρίζουν το κακό από το καλό, και το καλό από το καλύτερο. Με την μάχαιρα του Λόγου. Ο καθένας έχει μία δική του γνώση και διάκριση. Αυτή μπορεί να είναι ή φυσική, ή πρακτική, η από μάθηση. Δεν έχουν όμως όλοι την διάκριση του Πνεύματος. Γι’ αυτό έλεγε ο σοφός Σειράχ: «Οι φίλοι σου, οι άνθρωποι με τούς οποίους θα ειρηνεύεις, να είναι πολλοί. οι σύμβουλοί σου όμως, να είναι ένας στους χίλιους». Και δεν είναι μικρός ο κόπος να βρεις οδηγό που δεν θα πλανάται, μήτε στα έργα, μήτε στα λόγια, μήτε και στα νοήματα. Ο καλός οδηγός φαίνεται από τη ζωή του και από την φρόνησή του, όσο και αν ο ίδιος είναι μετριόφρων και δεν την δείχνει.

Ο άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος λέγει: Είναι αδύνατο, εκείνος που ρυθμίζει την ζωή του σύμφωνα με την κρίση και την γνώμη των πνευματικών πατέρων, να πέσει σε απάτη δαιμόνων. Επειδή, ακόμη και αν δεν έχει ο πνευματικός αξιωθεί χαρίσματος διακρίσεως, και μόνη η φανέρωση των πονηρών λογισμών του σ’ αυτόν, τους μαραίνει και τους εξασθενίζει.

Και ο άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος διδάσκει: Με προσευχές και δάκρυα ικέτευε το Θεό, να σου στείλει άνθρωπο που να μπορεί να σε βοηθήσει να απαλλαγείς από τα πάθη σου. Είναι καλλίτερα να είσαι και να λέγεσαι μαθητής μαθητού, παρά να κάνεις ο, τι σου καπνίζει και να τρυγήσεις τους καρπούς του θελήματός σου.

Η σωστή σχέση με τον πνευματικό

Α. Για να δημιουργηθεί η πνευματική σχέση, όπως την εννοούν οι άγιοι Πατέρες, δεν αρκεί μια συνηθισμένη εξομολόγηση πριν από την θεία κοινωνία. Χρειάζεται εξομολόγηση τακτική.
Όποιος θέλει να θεωρηθεί πνευματικό τέκνο του πνευματικού του πατέρα πρέπει να εξομολογείται σ’ αυτόν τακτικά. Όχι μόνο τις πράξεις του. Αλλά και όλες τις εμπαθείς σκέψεις του. Και όλους τους λογισμούς του. Ακόμη και τα πιο βαθιά μυστικά της καρδιάς του. Αυτό μας το διδάσκουν όλοι οι άγιοι πατέρες.

Β. Μα αυτό μόνο του δεν αρκεί. Για να γίνει κανείς πνευματικό τέκνο χρειάζεται, η πνευματική του σχέση με τον πνευματικό του πατέρα να είναι ειλικρινής.
Πότε όμως η πνευματική σχέση είναι ειλικρινής; Μας το λένε οι άγιοι Πατέρες Κάλλιστος και Ιγνάτιος στην Φιλοκαλία.

Λένε: Ο άνθρωπος, που θέλει να γίνει πνευματικός υιός κάποιου πνευματικού πατέρα, οφείλει:
α. να έχει πίστιν καθαράν και άδολον προς τον πνευματικό του πατέρα
β. να είναι ειλικρινής και διαφανής στα έργα του, και στα λόγια του και προπαντός στην εξομολόγηση των λογισμών του.
γ. να μη κάνει το θέλημά του.
δ. να κάνει ακριβή και ειλικρινή εξομολόγηση των κρυπτών της καρδίας του.

Γ. Παράλληλα, τα πνευματικά τέκνα οφείλουν στον πνευματικό τους πατέρα υπακοή, Υπακοή αδιάκριτη. Σε όλα.
Η υπακοή, στον πνευματικόν πατέρα είναι το πιο ουσιώδες στοιχείο της πνευματικής ζωής, ώστε οι Πατέρες τονίζουν με έμφαση:
Υπακοή Ζωή, παρακοή θάνατος

Δ. Στο συναξάρι της 15 Οκτωβρίου διαβάζουμε την ακόλουθη διήγηση. Μας δείχνει, τι ζημιά μας προκαλεί η ανυπακοή.
Κάποιος μοναχός, που έμενε στη σκήτη, από φθόνο του διαβόλου, χωρίς δικαιολογημένη αιτία, παράκουσε τον γέροντά του. Ο γέροντας του, αφού τον επετίμησε για την παρακοή του αυτή, του έβαλε κανόνα. Μα αυτός καταφρόνησε και το επιτίμιο και τον κανόνα. Στην συνέχεια κατέβηκε στην Αλεξάνδρεια. Εκεί συνελήφθη σαν χριστιανός, από τον ειδωλολάτρη άρχοντα. Και αφού του έβγαλαν το μοναχικό σχήμα, τον ανάγκασαν να θυσιάσει στα είδωλα. Ο άρχοντας βλέποντας την καρτερία του μοναχού, και μη μπορώντας να τον πείσει να αρνηθεί τον Χριστό διέταξε, πρώτα να τον δείρουν άσπλαχνα. και έπειτα να τον αποκεφαλίσουν. Αφού τον αποκεφάλισαν έριξαν το μαρτυρικό του σώμα έξω από την πόλη, να το φάγουν τα σκυλιά. Μερικοί φιλόθεοι χριστιανοί πήγαν την νύχτα και το πήραν, το άλειψαν με μύρα, το έβαλαν μέσα σε κιβώτιο, τιμώντας το σαν λείψανο αγίου μάρτυρα. Και το τοποθέτησαν στο Άγιο Βήμα του Ναού.

Μα κάθε φορά που ετελείτο η θεία Λειτουργία, την στιγμή που εκφωνούσε το «όσοι κατηχούμενοι προέλθετε», όλοι οι εκκλησιαζόμενοι έβλεπαν το κιβώτιο να μετακινείται από μόνο του να εξέρχεται από το Άγιο Βήμα και να στέκει στον Νάρθηκα, στην θέση που έστεκαν οι κατηχούμενοι και εκείνοι που είχαν επιτίμιο, μέχρι την απόλυση της Λειτουργίας. Μετά ξαναπήγανε μόνο του στο άγιο Βήμα. Αυτό γινόταν σε κάθε θεία Λειτουργία. Όταν έμαθε το θαύμα αυτό κάποιος από τους τότε μεγάλους και θεοφόρους πατέρες, παρεκάλεσε τον Θεό να του αποκαλύψει την αιτία.

Του φανερώθηκε τότε ένας άγγελος. Και του είπε: Γιατί θαυμάζεις και απορείς για το παράδοξο αυτό; Δεν έλαβαν από το Χριστό οι Απόστολοι την εξουσία να δένουν και να λύνουν; Και από τους Αποστόλους οι διάδοχοί τους; Αυτός λοιπόν ο αδελφός, παρ’ ότι έχυσε το αίμα του για το Χριστό, δεν επιτρέπεται να μένει μέσα στο άγιο Βήμα, όταν τελείται η θεία Λειτουργία, επειδή καταφρόνησε την εντολή και τον κανόνα του πνευματικού του πατέρα. Γι’ αυτό άγγελος Κυρίου τον βγάζει στον Νάρθηκα. Επειδή καταφρόνησε το επιτίμιο του γέροντά του. Γι’ αυτό, παρότι βασανίσθηκε και αποκεφαλίσθηκε για το Χριστό και έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου, δεν επιτρέπεται να βρίσκεται μέσα στο άγιο Βήμα, όταν τελείται η θεία Λειτουργία. Γιατί, αν δεν τον λύσει εκείνος που τον έδεσε, δεν λύνεται.

Όταν ο γέροντας του μάρτυρα το επληροφορήθη, κατέβηκε στην Αλεξάνδρεια και έλυσε τον υποτακτικό του από το επιτίμιο.
Από τότε το άγιο λείψανό του έπαυσε πια να βγαίνει από το άγιο Βήμα κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας.

Ε. Αν έναν άγιο μάρτυρα είχε ζημιώσει τόσο η ανυπακοή, ας φαντασθούμε, πόσο ισχύει για μας το πατερικό απόφθεγμα:

Υπακοή Ζωή. Παρακοή θάνατος.

«ΣΤΑΡΕΤΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ»
Εκδ. Ι. Μ. ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ