Η αργία...

Οι Πατέρες της Εκκλησίας σφοδρά τη μαστιγώνουν ως μητέρα άφθονων κακών. Ό Μέγας Βασίλειος χαρακτηριστικά την παρουσιάζει ως αίτια κάθε κακουργίας και ό Ιερός Χρυσόστομος ως πηγή πάσης αμαρτίας. Επόμενοι του σοφού εκείνου Σόλωνος του Αθηναίου, στον όποιο ανήκει ή γνωστή ρήση αργία μήτηρ πάσης κακίας και τής Σοφίας του Σειράχ οπού πολλή κακία έδίδαξε ή αργία.

Ο αργός συχνά ταυτίζε­ται με τον οκνηρό, τον φυγόπονο, τον ανέμελο, τον ρέμπελο, αυτόν πού ζει παρασιτικά και εις βάρος των άλλων. Αργός ακόμη είναι όχι μόνο ό άεργος άλλα καί ό εργαζόμενος άχαρα, ανόρεχτα, απρόσεχτα, βιαστικά και συγχυσμένα. Αργός κυ­ρίως είναι, κατά τη νηπτική γραμματεία, ό ακηδιαστής, ο μελετών και μη μελετών, ο προσευχομένος και μη προσευχόμενος, ο εκκλησιαζόμενος και μη έκκλησιαζόμενος. Βλέπετε πόσο ταλαίπωρος είναι ο άνθρωπος του πάθους αυτού; Πόσο αξιολύπητος και πόσο αγώνα προσωπικό και υπεύθυνο και σοβαρό χρειάζεται; Πόση βοήθεια, συνδρομή, προσευχή και έλεος θέλει; "Έχει ανάγκη φίλων, συγγενών, πνευματικών, αγίων και αγγέλων για ν' απαλλαγεί του φοβερού πάθους, πού τον δένει με τον εαυτό του, το σαρκίο του, τις ιδέες του και τη νομιζόμενη ανάπαυση του. "Ας δούμε όμως πιο καλά τον άνθρωπο του πάθους αυτού, που εντός του φωλιάζουν κι επωάζονται κι άλλα πάθη. Ό άνθρωπος πού επί καιρό αφήνει τ' άκρα του ακίνητα θα πάθει αγκύλωση. Ή συνείδηση αν περιφρονηθεί σιγάζει και σβήνει. Η ψυχή αν παύσει να προσεύχεται θα μείνει αγρός ακαλλιέργητος και θα χρειασθεί πολύς κόπος για να βρει την ικμάδα της Ή αργία είναι το εύφορο έδαφος για ν' αναπτυχθούν τ' αγκάθια των ρυπαρών λογισμών, των αισχρών φαντασιών, των άτοπων πράξεων και των πονηρών ενθυμήσεων. Στην κατάσταση αυτή ό άνθρωπος χάνει τη σοβαρότητα του, την αξιοπρέπεια του και την ευγένεια του. Πλήττει, νευριάζει, άγχεται, μελαγχολεί ή οδηγείται στη διασκέδαση, την περιπλάνηση, την πολυλογία, την ευτραπελία και την ειρωνεία. Ή εργασία βοηθά και στηρίζει στην απαλλαγή του νοσήματος της αργίας.Θέλει όμως κι εκείνη τρόπο και μέτρο για να μη μας οδηγήσει σε άλλα αδιέξοδα και κυρίως στην πλεονεξία.Ακόμη και στην έρημο οι ασκητές δεν έπαυαν να καλλιεργούν τη γη, να έργοχειρούν και να τρώγουν τον άρτο τους με τον ιδρώτα τους, για να μη γίνονται βάρος στους άλλους και να μη ή αργία δουλώσει τις δυνάμεις της -ψυχής. Ό πνευματικός άνθρωπος, γράφει ό αρχιεπίσκοπος Χερσώνος Ίννοκέντιος, αναφωνεί: Μη δώσεις, Κύριε, οι ήμερες της ζωής μου, οι τόσο λίγες και σύντομες, να κυλήσουν στη ματαιότητα του κοσμικού φρονήματος και στην απραξία. Μη με αφήσεις να θάψω τα τάλαντα, που μου ένεπιστεύθης, στη γη της λήθης και της οκνηρίας... Τον άνθρωπο του Θεού χαρακτηρίζει ή γενναιότητα, ή ειρήνη και ή χαρά. Τον αποθαρρυμένο, λυπημένο και κουρασμένο αργό τον έχει καταλάβει πνεύμα αντίθετο του Ευαγγελίου του Χριστού. Μια παρατεινόμενη σκοτεινή συννεφιά έχει σκεπάσει την καρδιά του ανθρώπου. Ή κατάσταση όμως αυτή συνήθως είναι ηθελημένη. Είναι μία παράδοση άνευ όρων στην οποία κατάσταση μου, δίχως καμία διάθεση και προσπάθεια για μια αλλαγή. Και όσο ή κατάσταση αυτή χρονίζει τόσο σοβαρότερη γίνεται ή ασθένεια. Μπορεί έτσι ή ψυχή εύκολα να οδηγηθεί σε μαρασμό και απελπισία. Δεν είναι μικρός δυστυχώς ό αριθμός των ψυχών πού από διαφορετικές αφετηρίες, αφορμές κι αιτίες έπαυσαν εσωτερικά ν' αντιστέκονται, το ανικανοποίητο τους κυρίευσε καταδικαστικά και ή ερήμωση, ή πλήξη, ή ανία και ή θλίψη έγιναν οι φίλες της καρδιάς τους. Το πνεύμα της απελπισίας, πού γεννιέται από το πνεύμα της οκνηρίας, εμποδίζει ν' αρχίσουμε μια πνευματική πορεία. Νομίζουμε πώς ό όσιος Εφραίμ κυρίως την επιβλαβή αργία της μη εκτελέσεως των εντολών του Θεού εννοεί. Ό άνθρωπος έχει κληθεί να γίνει άγιος.Τ' ότι δεν φθάνουν όλοι στην αγιότητα οφείλεται στην αργία, πού είναι, κατά ένα Αγιορείτη Γέροντα, ευθέως αντίθετη με την ανάπτυξη του πνευματικού ανθρώπου, ή οποία είναι ή άρνηοη της προσωπικής του εξελίξεως, το μαράζωμα στη στασιμότητα (Ιερομ. Πετρώνιος Προδρομίτης). Τελικώς παρατηρείται ό κόσμος να κυλά σε δύο αντίθετα ρεύματα, σε δύο παράλληλους πεζόδρομους. Στο ένα ρεύμα σεριανίζουν οι αργοί, κουτσομπολεύοντας, περιπαίζοντας, αμεριμνώντας, με συνηθισμένο επίλογο της πορείας τους παράπονα πολλά για το πόσο άσχημα αισθάνονται και πόσο κουρασμένοι είναι. Στο άλλο ρεύμα κυλούν με γοργώτερο ρυθμό, παρότι φορτωμένοι τόσα βάρη, υποθέσεις, ασχολίες κι εργασίες,αυτοί πού καθημερινά συνθλίβονται από τους κόπους, συντομεύοντας έτσι τον χρόνο της ζωής τους της 'ίδιας, για την οποία, όπως λένε, παλεύουν. Τελικώς ως οι αργοί και οι πολυάσχολοι και πολυμέριμνοι είναι δουλωμένοι φοβερά, και αυτό είναι και το κοινό τους σημείο. Ό άγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης στο πολύτιμο έργο του, τα «Πνευματικά Γυμνάσματα», γίνεται αναλυτικός και πολύ παραστατικός. Αναφέρει πώς ό δαίμονας άνοιξε σε αυτόν τον κόσμο ένα σχολείο πονηριών, βλέποντας πώς αυτός δεν προλαβαίνει να δίνει μαθήματα κακουργίας, κι έβαλε στη θέση του την αργία διδάσκαλο, οπού και οι χειρότεροι γίνονται οι καλύτεροι μαθητές της. Οι μαθητές προκύπτουν με το να γίνονται εχθροί των κόπων και φίλοι των ηδονών. Δεν υστερούν όμως και οι μαθητές του ίδιου σχολείου, πού διδάσκονται την υποδούλωση στις περιττές υποθέσεις και μέριμνες. Μη νομίζει κανείς πώς όλα αυτά συμβαίνουν μόνο στους εκτός Εκκλησίας. Το πνεύμα της αργίας και οκνηρίας όταν καταλάβει την ψυχή του πιστού προφασίζεται ασθένειες για να μη νηστεύει, να μην εκκλησιάζεται, να μην προσεύχεται και γενικώς να έγκρατεύεται. Οι πολυάσχολοι πάλι τις ίδιες περίπου δικαιολογίες βρίσκουν και παγιδευμένοι σε μάταια έργα δεν βρίσκουν καιρό για να έκκλησιασθοϋν και να μελετήσουν κάτι προς ψυχική ωφέλεια. "Αν τους μείνει λίγος χρόνος τον δίνουν στην ανάπαυση. Αν καταφέρουν κάποτε να ξεγλυστρήσουν άπ' όλα αυτά πού τους απασχολούν καί βρεθούν στην εκκλησία, στη μελέτη ή την προσευχή, ό νους τους τρέχει άλλου. Τό φως του Ευαγγελίου είναι το μόνο που μπορεί να φωτίσει όλες τις γωνιές της καρδιάς καί του νου, να διαλευκάνει τα στίγματα,να ξεκαθαρίσει τα όρια των παθών και των δυνατοτήτων,ν' απαντήσει στα ερωτήματα, ποιο είναι το μέτρο, να οδηγήσει τα βήματα σε τρίβους σωτηρίας. Το θείο φως θα παραμυθήσει και ζωογονήσει. Ή θεία χάρη θ' ανεβάσει τον πεπτωκότα από τις φυλακές του Άδη στις πύλες τ' ουρανού. Πρέπει όμως να το ζητήσουμε με λόγο και έργο και θερμή ικεσία. Σαν τον Αγιορείτη ασκητή,τον μέγα άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, εκ βαθέων να κραυγάζουμε: φώτισόν μου το σκότος!...

Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου

''Η ειρήνη των αρετών και η ταραχή των παθών'' εκδ.Τήνος