Μερικές σκέψεις για τη σημερινή μέρα, μνήμη των Αγίων Πατέρων της Τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου. Πρόκειται για κείμενο του Πρωτ. Βασιλείου Καλλιακμάνη, Αν. Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, που είχατε την καλοσύνη να μας στείλετε.
Το χριστιανικό βίωμα ως φως, αλήθεια και ζωή, γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
α) Με την ευκαιρία της μνήμης των αγίων Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, στη σημερινή Θεία Λειτουργία διαβάζονται έξι στίχοι από το πέμπτο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον ευαγγελίου (Ματθ. 5, 14-19), οι οποίοι αποτελούν την πεμπτουσία της χριστιανικής πίστης.
Και η πίστη αυτή δεν είναι ουτοπία, ούτε ιδεολογία, ούτε θρησκευτικό σύστημα. Είναι αλήθεια που συνδέεται με τη ζωή. Γι’ αυτό και έχει κεφαλαιώδη σπουδαιότητα ο στενός σύνδεσμος χριστιανικής διδασκαλίας και καθημερινής πράξης, φρονήματος και τρόπου ζωής, ορθοδοξίας και ορθοπραξίας, δόγματος και ήθους, αλήθειας και βιώματος.
β) Αλλά ας έλθουμε στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, το οποίο αναφέρεται κυρίως στα εξής θέματα: Πρώτον, οι χριστιανοί, ως πιστοί μαθητές του Χριστού καλούνται να είναι φως του κόσμου. Δεύτερον, ο Χριστός δεν ήρθε να καταργήσει το νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά να τον συμπληρώσει. Τρίτον, το ευαγγέλιο έχει διαχρονικό χαρακτήρα και απόλυτη ισχύ. Τέταρτο, δεν επιτρέπεται η ακύρωση έστω και κάποιας μικρής εντολής του. Πέμπτο, ο διάκονος του θείου λόγου είναι αυθεντικός και αξιόπιστος, όταν η διδασκαλία του συνοδεύεται από ανάλογο τρόπο ζωής. Είναι φανερό ότι δεν μπορεί να αναλυθούν όλα αυτά τα θέματα. Θα θιγούν ορισμένες πτυχές τους.
γ) Το λυχνάρι για να φωτίζει, τοποθετείται σε υψηλό μέρος. Κι αυτό εμπεριέχει ρίσκο. Κινδυνεύει από το φύσημα του ανέμου ή και από την πτώση ακόμη. Δεν μπορεί όμως το λυχνάρι να κρύβεται, διότι τότε αχρηστεύεται. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη χριστιανική ζωή, που φαίνεται παράδοξη. Διότι, ενώ καλλιεργείται και αναπτύσσεται “εν κρυπτώ”, δεν μπορεί να μείνει μονίμως κρυφή. Οι άγιοι της Εκκλησίας, ως εκφραστές της αυθεντικής χριστιανικής ζωής σε κάθε εποχή πέρασαν από καμίνι θλίψεων, πειρασμών, συκοφαντιών, διωγμών ή και μαρτυρίου ακόμη. Αλλά στο τέλος, ενώ οι ίδιοι έκρυβαν την αρετή τους, άλλοι αποκάλυπταν τη φωτεινή τους πορεία και τον πνευματοφόρο βίο τους.
δ) Στο ίδιο στενό μονοπάτι καλούνται να πορευθούν και οι χριστιανοί. Όμως, από τη μια μεριά ελλοχεύει ο πειρασμός της εκκοσμίκευσης, της αφομοίωσης δηλαδή από το πνεύμα του κόσμου, ενώ από την άλλη καραδοκεί η τάση “φυγής” από τα “πράγματα του κόσμου”. Δεν μπορεί να λέει κάποιος ότι, “τα αφήνω όλα στα χέρια του Θεού”, και από την άλλη να βρίσκεται διαρκώς εγκλωβισμένος στις βιοτικές μέριμνες! ΄Η δεν μπορεί να περιορίζει τη χριστιανική ζωή στον τυπικό εκκλησιασμό και την εξωτερική τήρηση ορισμένων εντολών. Χρειάζεται ισορροπία.
ε) Την ισορροπία αυτή διασώζουν οι άγιοι Πατέρες, οι οποίοι ζούσαν εντός του κόσμου και φώτιζαν τον κόσμο. Προσλάμβαναν τα πράγματα του κόσμου, τα νοηματοδοτούσαν χριστιανικά και τα ενέτασσαν στην προοπτική της βασιλείας του Θεού. Ιδιαίτερα εκείνοι που συνήλθαν στη Χαλκηδόνα (451 μ.Χ.) και συγκρότησαν την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, έφεραν στο προσκήνιο το γεγονός της ενανθρώπησης του Υιού και Λόγου του Θεού. Και δίδαξαν θεοπνεύστως ότι, ο Κύριος είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, “διπλούς την φύσιν, αλλ’ ου την υπόστασιν”. Αυτή η απλή αλήθεια, που συχνά λησμονείται, έχει μεγάλη σημασία για την πορεία και τη σωτηρία του ανθρώπου.
στ) Διότι ο άνθρωπος δε μπορεί να σωθεί μόνος του. Δεν είναι αυτόφωτος, αλλά ετερόφωτος. Μετέχει διά των μυστηρίων και της ασκήσεως του θείου φωτός. Και η ζωή του είναι φωτεινή, όταν συνδέεται με την πηγή του φωτός, το πρόσωπο του Κυρίου. Κι αυτό γίνεται εντός της Εκκλησίας, όπου εκχέεται πλουσίως η χάρη του Θεού και διασώζεται η ορθή διδασκαλία για τον Χριστό. Η σωτηρία και η λύτρωση τελικά δεν επιτυγχάνεται τόσο με νουθεσίες, συμβουλές και κηρύγματα, όσο με την ένταξη στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία και την ενεργοποίηση των χαρισμάτων του αγίου Βαπτίσματος.
ζ) Κι αυτό είναι γίνεται ευδιάκριτο στις μέρες μας. Ενώ συχνά υπάρχει πληθωρικό κήρυγμα, νουθεσίες και παραινέσεις, παρατηρείται έλλειψη ανάλογου βιώματος στις εκκλησιαστικές κοινότητες, τις ενορίες. Έτσι όμως οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις είναι αρνητικές. Οπότε η απήχηση του κηρύγματος είναι ισχνή. Το ίδιο συμβαίνει αναλογικά τόσο στην κοινωνική όσο και την πολιτική ζωή. Πολλά λόγια για τη δικαιοσύνη, την ειρήνη, την ισοπολιτεία, τις ίσες ευκαιρίες και του δίκαιους νόμους. Τα αποτελέσματα ισχνότατα και γνωστά! Γι’ αυτό και η αναφορά του σημερινού ευαγγελίου έχει ευρύτερη εμβέλεια: “Οποιος τηρήσει όλες τις εντολές και διδάξει έτσι και τους άλλους, αυτός θα θεωρηθεί μεγάλος στη βασιλεία του Θεού”. Αυτός θα είναι φως του κόσμου, αφού το βίωμά του θα στηρίζεται στην αλήθεια του ευαγγελίου.
β) Αλλά ας έλθουμε στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, το οποίο αναφέρεται κυρίως στα εξής θέματα: Πρώτον, οι χριστιανοί, ως πιστοί μαθητές του Χριστού καλούνται να είναι φως του κόσμου. Δεύτερον, ο Χριστός δεν ήρθε να καταργήσει το νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά να τον συμπληρώσει. Τρίτον, το ευαγγέλιο έχει διαχρονικό χαρακτήρα και απόλυτη ισχύ. Τέταρτο, δεν επιτρέπεται η ακύρωση έστω και κάποιας μικρής εντολής του. Πέμπτο, ο διάκονος του θείου λόγου είναι αυθεντικός και αξιόπιστος, όταν η διδασκαλία του συνοδεύεται από ανάλογο τρόπο ζωής. Είναι φανερό ότι δεν μπορεί να αναλυθούν όλα αυτά τα θέματα. Θα θιγούν ορισμένες πτυχές τους.
γ) Το λυχνάρι για να φωτίζει, τοποθετείται σε υψηλό μέρος. Κι αυτό εμπεριέχει ρίσκο. Κινδυνεύει από το φύσημα του ανέμου ή και από την πτώση ακόμη. Δεν μπορεί όμως το λυχνάρι να κρύβεται, διότι τότε αχρηστεύεται. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη χριστιανική ζωή, που φαίνεται παράδοξη. Διότι, ενώ καλλιεργείται και αναπτύσσεται “εν κρυπτώ”, δεν μπορεί να μείνει μονίμως κρυφή. Οι άγιοι της Εκκλησίας, ως εκφραστές της αυθεντικής χριστιανικής ζωής σε κάθε εποχή πέρασαν από καμίνι θλίψεων, πειρασμών, συκοφαντιών, διωγμών ή και μαρτυρίου ακόμη. Αλλά στο τέλος, ενώ οι ίδιοι έκρυβαν την αρετή τους, άλλοι αποκάλυπταν τη φωτεινή τους πορεία και τον πνευματοφόρο βίο τους.
δ) Στο ίδιο στενό μονοπάτι καλούνται να πορευθούν και οι χριστιανοί. Όμως, από τη μια μεριά ελλοχεύει ο πειρασμός της εκκοσμίκευσης, της αφομοίωσης δηλαδή από το πνεύμα του κόσμου, ενώ από την άλλη καραδοκεί η τάση “φυγής” από τα “πράγματα του κόσμου”. Δεν μπορεί να λέει κάποιος ότι, “τα αφήνω όλα στα χέρια του Θεού”, και από την άλλη να βρίσκεται διαρκώς εγκλωβισμένος στις βιοτικές μέριμνες! ΄Η δεν μπορεί να περιορίζει τη χριστιανική ζωή στον τυπικό εκκλησιασμό και την εξωτερική τήρηση ορισμένων εντολών. Χρειάζεται ισορροπία.
ε) Την ισορροπία αυτή διασώζουν οι άγιοι Πατέρες, οι οποίοι ζούσαν εντός του κόσμου και φώτιζαν τον κόσμο. Προσλάμβαναν τα πράγματα του κόσμου, τα νοηματοδοτούσαν χριστιανικά και τα ενέτασσαν στην προοπτική της βασιλείας του Θεού. Ιδιαίτερα εκείνοι που συνήλθαν στη Χαλκηδόνα (451 μ.Χ.) και συγκρότησαν την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, έφεραν στο προσκήνιο το γεγονός της ενανθρώπησης του Υιού και Λόγου του Θεού. Και δίδαξαν θεοπνεύστως ότι, ο Κύριος είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, “διπλούς την φύσιν, αλλ’ ου την υπόστασιν”. Αυτή η απλή αλήθεια, που συχνά λησμονείται, έχει μεγάλη σημασία για την πορεία και τη σωτηρία του ανθρώπου.
στ) Διότι ο άνθρωπος δε μπορεί να σωθεί μόνος του. Δεν είναι αυτόφωτος, αλλά ετερόφωτος. Μετέχει διά των μυστηρίων και της ασκήσεως του θείου φωτός. Και η ζωή του είναι φωτεινή, όταν συνδέεται με την πηγή του φωτός, το πρόσωπο του Κυρίου. Κι αυτό γίνεται εντός της Εκκλησίας, όπου εκχέεται πλουσίως η χάρη του Θεού και διασώζεται η ορθή διδασκαλία για τον Χριστό. Η σωτηρία και η λύτρωση τελικά δεν επιτυγχάνεται τόσο με νουθεσίες, συμβουλές και κηρύγματα, όσο με την ένταξη στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία και την ενεργοποίηση των χαρισμάτων του αγίου Βαπτίσματος.
ζ) Κι αυτό είναι γίνεται ευδιάκριτο στις μέρες μας. Ενώ συχνά υπάρχει πληθωρικό κήρυγμα, νουθεσίες και παραινέσεις, παρατηρείται έλλειψη ανάλογου βιώματος στις εκκλησιαστικές κοινότητες, τις ενορίες. Έτσι όμως οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις είναι αρνητικές. Οπότε η απήχηση του κηρύγματος είναι ισχνή. Το ίδιο συμβαίνει αναλογικά τόσο στην κοινωνική όσο και την πολιτική ζωή. Πολλά λόγια για τη δικαιοσύνη, την ειρήνη, την ισοπολιτεία, τις ίσες ευκαιρίες και του δίκαιους νόμους. Τα αποτελέσματα ισχνότατα και γνωστά! Γι’ αυτό και η αναφορά του σημερινού ευαγγελίου έχει ευρύτερη εμβέλεια: “Οποιος τηρήσει όλες τις εντολές και διδάξει έτσι και τους άλλους, αυτός θα θεωρηθεί μεγάλος στη βασιλεία του Θεού”. Αυτός θα είναι φως του κόσμου, αφού το βίωμά του θα στηρίζεται στην αλήθεια του ευαγγελίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου