Στις 16 Νοεμβρίου 2011 δημοσιεύθηκε στη γαλλική εφημερίδα Monde το παρακάτω άρθρο. Αν και το άρθρο γράφτηκε πριν από ένα μήνα παραμένει πέρα για πέρα επίκαιρο. Φέρει την υπογραφή του ETIENNE ROLAND, πρώην Διευθυντή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και επίτιμο καθηγητή Ελληνικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris I Panthéon-Sorbonne. Σίγουρα είναι φιλέλληνας και το κείμενό του είναι εξαιρετικό.
Ellada, agapi mou,
Νιώθω βαθιά ταπεινωμένο τον φιλελληνισμό μου όταν μία εφημερίδα τολμάει να βάλει τίτλο ότι η Ελλάδα είναι «μία χώρα ίσως λιγότερο ευρωπαϊκή από ότι φαινόταν» και όταν το περιεχόμενο του άρθρου αυτού αποτελεί μία κακιά περίληψη μιας ιστορίας που οι συντάκτες δεν έχουν ζήσει. Είμαι ταπεινωμένος σαν Γάλλος που οι συμπατριώτες μου κάνουν τόσο κακό στην ιστορία και θρέφουν τον μύθο του Έλληνα ψεύτη και πονηρού.
Θα σταθώ σε κάποια σημεία μόνο. Αν η Ελλάδα δεν είναι μια ευρωπαϊκή χώρα, ποια δικαιούται τον τίτλο αυτόν; Η βάρβαρη Γερμανία ή η επίβουλη Αλβιόνα στην οποία ο μεγαλύτερός της ποιητής, ο Μπάιρον, καταλόγιζε ήδη ότι λεηλατούσε την χώρα του Ομήρου; Πιο ευρωπαϊκή η Αγγλία που δεν δέχεται καμία ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και ιδίως αυτές που της κοστίζουν χρήματα; Αυτή δεν ήταν που έφερε στην Ελλάδα τον στρατό και τον βασιλιά στα τέλη του B’ Παγκοσμίου Πολέμου, φέρνοντας έναν κατακλυσμό που η χώρα θα πλήρωνε πολύ ακριβά, η χώρα που μπορεί τουλάχιστον να περηφανεύεσαι για την πιο παραδειγματική αντίσταση απέναντι στους κατακτητές ναζί. Δεν έχει πολύ καιρό που γεννήθηκε η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και αμφιβάλω αν μπορούμε να αποδώσουμε διακρίσεις και ταμπέλες ευρωπαϊσμού. Η ιδέα όπως και το γεωγραφικό της περιεχόμενο είναι υπό κατασκευή και σίγουρα δεν αποτελούν σταθερό δεδομένο.
Ο Ζιρκάρ Ντ’Εστέν έβαλε την Ελλάδα στην Ευρώπη διότι έλεγε ότι η δημοκρατία και ο πολιτισμός έρχονται από αυτή τη χώρα. Και αυτό, παρόλο που υπάρχουν πολλά να πει κανείς για αυτή τη αθηναϊκή δημοκρατία των σκλάβων και του ιμπεριαλισμού… Αλλά το θέμα τίθεται λάθος αφού το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε που γεννήθηκε η δημοκρατία, το ζήτημα είναι να αναγνωρίσουμε ότι ο ελληνικός πολιτισμός, αυτό που λέμε ελληνο-ρωμαϊκός, είναι η μοναδική κοινή βάση σε μία ιστορία φτιαγμένη από εχθρότητες και παγκοσμίους πολέμους. Αυτός ο διάσημος ελληνικός πολιτισμός έθρεψε την Αναγέννηση, τα γράμματα όπως και τις τέχνες, τους κλασσικούς μας του 17ου αιώνα και γονιμοποίησε τις ελίτ του 18ου αιώνα που άλλαξαν τον κόσμο. Τον 19ο αιώνα έπαιξε έναν ουσιαστικό ρόλο στην διάδοση των ελληνικών τεχνών και των γραμμάτων παράγοντας έναν σύγχρονο «νέο-κλασσικισμό» που ξαναβρίσκουμε στο Εδιμβούργο – που αποτελούσε κέντρο και που υπήρχαν σκέψεις να χτιστεί ένας Παρθενώνας – αλλά επίσης και σε άλλες πόλεις.
Η σύγχρονη τέχνη, από τις αρχές του 1900 χτίστηκε σε αντίδραση απέναντι στον κλασσικισμό και γιαυτό μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες αφού το μάθημα της ελληνικής τέχνης ήταν αυτό της ελευθερίας και του ανταγωνισμού. Η κουλτούρα των ελίτ μας εκμοντερνίστηκε και τα λατινικά, όπως και τα ελληνικά, δεν είναι πλέον παρά περιθωριακά μαθήματα στα σχολεία μας. Μακριά από εμένα η ιδέα να αλλάξουμε την κουλτούρα αυτή της ελίτ που τρέφεται σήμερα από μία λογοτεχνική και καλλιτεχνική ποικιλία σε ένα παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο: αυτό είναι σίγουρα ένα μεγάλο κέρδος αυτού που ονομάζουμε «μεταμοντερνισμός».
Αλλά αυτές οι μεταβολές δεν επηρεάζουν καθόλου τη θέση της Ελλάδας στο κέντρο της Ευρώπης, αφού πρόκειται για ένα χώρο από τους πιο ζωντανούς και τους πιο λαμπερούς της ευρωπαϊκής κουλτούρας: προσωπικότητες σημαντικές σε όλους τους τομείς και όχι μονάχα στην ποίηση, μία σχολή ζωγραφικής από την εποχή του Θεόφιλου και του Τσαρούχη περνώντας από τον Εγγονόπουλο, αλλά και φιλόσοφους όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης.
Κοιτάξτε τι έχει μεταφραστεί στα ελληνικά: Βερνάν, Φουκό και Ντεριντά. Κοιτάξτε που και πως διαμορφώνονται οι ελίτ: σε ένα ιστορικό πλαίσιο, το EHESS (σσ η Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών της Γαλλίας) έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο και βρίσκετε πια στην Ελλάδα μία ολόκληρη γενιά σημαντικών ιστορικών που συνέβαλαν στην ανανέωση του κλάδου.
Λοιπόν πιστεύουμε ακόμα ότι είναι όλοι ψεύτες και κλέφτες που πρέπει να υπερασπιστούμε απλώς επειδή στο παρελθόν ανακάλυψαν τη λέξη δημοκρατία; Υπάρχουν πολλά ακόμα στοιχεία να βάλουμε στη ζυγαριά: η φιλοσοφία, η ιστορία, το θέατρο… Υπάρχουν σήμερα σε αυτή τη χώρα άντρες και γυναίκες που θα τους έβαζα ανάμεσα στους πιο καλλιεργημένους και τους πιο πολιτισμένους ανθρώπους που γνωρίζω. Δεν αντέχω να βλέπω «βάρβαρους» να τους βάζουν στο περιθώριο της Ευρώπης. Όσο για τους αξιολύπητους απατεώνες, σε ποια χώρα δεν βρίσκουμε τέτοιους;
Δεν τίθεται θέμα να κρίνουμε αν η Ελλάδα είναι λιγότερο ή περισσότερο ευρωπαϊκή, όταν οι βάσεις οι ίδιες της Ευρώπης δεν θα υπήρχαν χωρίς τον ελληνισμό. Μην ξεχνάμε ότι η Ευρώπη είναι μία πριγκίπισσα που απήχθη από τους Κρήτες και προκάλεσε μία από τις μεγαλύτερες διαμάχες Ανατολής και Δύσης. Η Ευρώπη λοιπόν έχει επίσης ρίζες ανατολίτικες, και αυτός είναι ένας μύθος πολύ χρήσιμος σε αυτές τις εποχές των υβριδισμών των πληθυσμών. Η Ευρώπη δεν έχει σαν θεμέλιο τις τράπεζες και τους τραπεζίτες, αλλά έναν πολιτισμό και ο ελληνικός πολιτισμός είναι ένα από τα στοιχεία που μας θρέφουν. Και δυστυχώς, τα στοιχεία αυτά είναι πολύ λίγα!
Vive la Grèce: Ζήτω η Ελλάδα και ας μην αφήσουμε τους τεχνοκράτες να ρίχνουν τα γόνατα τους φίλους και τους αδερφούς. Ακόμα περισσότερο, μην τους αφήνουμε να τους ταπεινώνουν και να ταπεινώνουν και εμάς.
Το πρωτότυπο κείμενο στα Γαλλικά στην εφημερίδα Monde έχει ως εξής
Ellada, agapi mou
par ETIENNE ROLAND, Ancien directeur de l'Ecole française d'Athènes, professeur émérite d'archéologie grecque, Paris I Panthéon-Sorbonne
ELLADA, agapi mou,
je me sens profondément humilié dans mon philhellénisme quand un journal ose titrer que la Grèce est un « pays peut-être moins “européen” qu'il n'y paraît » et que le contenu de cet article est un mauvais résumé d'une histoire que les auteurs n'ont pas vécue ; je suis humilié comme Français que des compatriotes fassent si mal de l'histoire et nourrissent le mythe du Grec menteur et poniros.
Je ne reviendrai que sur quelques points. Si la Grèce n'est pas un pays européen, qui mérite ce titre ? Le barbare germain ou la perfide Albion à laquelle son plus grand poète, Byron, reprochait déjà de piller le pays d'Homère ? Plus Européenne l'Angleterre qui ne veut d'aucune solidarité européenne et surtout pas de celles qui lui coûteraient de l'argent ? N'est-ce pas elle qui a ramené en Grèce l'armée et le roi, à la fin de la Seconde Guerre mondiale, déclenchant un cataclysme que le pays allait payer très cher, pays qui peut pourtant se targuer de la résistance la plus exemplaire face à l'occupant nazi. Il n'y a pas si longtemps qu'est née l'idée d'Europe et je doute que l'on puisse distribuer des brevets d'européanisme. L'idée comme son contenu géographique est à construire et n'est pas une donnée intangible.
V. Giscard d'Estaing a fait rentrer la Grèce en Europe parce que, dit-il, la démocratie et la culture venaient de ce pays. Soit, même s'il y aurait beaucoup à dire sur cette démocratie athénienne, esclavagiste et impérialiste... Mais l'accent est mal mis, car le problème n'est pas de savoir où est née la démocratie, le problème est de reconnaître que la culture grecque, disons gréco-romaine, est le seul ciment commun dans une histoire faite de rivalités et de guerres mondiales. Cette fameuse culture grecque a nourri la Renaissance, les lettres comme les arts, nos classiques du XVIIe s. et a fécondé les élites du XVIIIe s qui ont bouleversé le monde. Le XIXe s. a joué un rôle fondamental dans la diffusion des arts et des lettres grecques engendrant un courant « néo-classique » que l'on retrouve à Edimbourg,- qui en fut l'un des centres et où l'on voulut construire un Parthénon — , mais aussi à Ratisbonne, où le Walhala, célébrant la victoire des Allemands sur les troupes napoléoniennes, est une réplique d'un temple grec.
L'art contemporain à partir de 1900 s'est construit en réaction contre le « classicisme » et l'on ne peut que s'en réjouir, car la leçon de l'art grec était celle de la concurrence et de la liberté. La culture de nos élites s'est modernisée et le latin, comme le grec, ne sont plus que marginalement enseignés dans nos écoles. Loin de moi l'idée de vouloir en refaire la culture de l'élite, qui se nourrit aujourd'hui de diversités littéraires ou artistiques dans un contexte mondialisé : cela est fort bien et l'un des acquis essentiels de ce que l'on appelle la « post-modernité ». Mais ces transformations n'affectent nullement la place de la Grèce au centre de l'Europe, car il s'agit d'un des foyers les plus vivants et les plus brillants de la culture européenne : des individualités remarquables dans tous les domaines, et pas seulement en poésie, une école de peinture originale de Théophilos à Tsaroukis en passant par Engonopoulos, des philosophes comme Kastoriadis..Regardez qui est traduit en Grèce : Vernant, Foucault et Derrida ; regardez où sont formées les élites : dans le milieu historien, l'EHESS a joué un grand rôle et vous trouvez en Grèce une génération de remarquables historiens participant au renouvellement de la discipline.
Alors tous des menteurs et des voleurs qu'il faut défendre parce que dans le temps ils ont inventé le mot de démocratie ? Il y aurait bien d'autres choses à mettre dans la balance : la philosophie (à l'occidentale), l'histoire, le théâtre... Il y a aujourd'hui dans ce pays des hommes et des femmes parmi les plus cultivés et les plus policés que je connaisse ; je ne supporte pas que des « barbares » les mettent au banc de l'Europe. Quant aux fraudeurs minables, dans quel pays n'en trouve-t-on pas, qui ont dilapidé des dizaines de milliards à date récentes ?
Il ne s'agit pas de savoir si la Grèce est plus ou moins européenne, puisque les fondements même de l'Europe ne s'entendent pas sans l'hellénisme ; rappelons qu'Europe est une princesse phénicienne enlevée par des Crétois et engendrant un des premiers conflits entre l'Occident et l'Orient. Europe a donc aussi des racines orientales, un mythe bien utile dans ces temps d'hybridation des populations. L’Europe n'a pas pour ciment des banques et des banquiers, elle a pour ciment une culture, et la culture hellénique est un des éléments qui nous unit ; hélas, il y a en a bien peu !
Vive la Grèce, et ne laissons pas des technocrates mettre à genoux des amis et des frères, encore moins les humilier et nous humilier.
πηγή: http://www.lemonde.fr/idees/chronique/2011/11/17/ellada-agapi-mou_1604807_3232.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου